Pierwszym krokiem jest określenie norm zharmonizowanych typu C dotyczących maszyn tego samego typu, co projektowana i budowana maszyna, a w przypadku maszyny nietypowej, dla której nie opracowano normy typu C, poszukiwanie normy (lub norm) typu C dotyczącej maszyny do obróbki drewna podobnej do projektowanej nietypowej maszyny, tzn. zgodnej z nią w maksymalnej liczbie kryteriów, wg listy kryteriów zgodności maszyn do obróbki drewna (F19).
W przypadku niemożności znalezienia odpowiedniej normy typu C do maszyn do obróbki drewna stacjonarnych i przewoźnych, należy odnieść się, jak w przypadku ogólnym dla maszyn, czyli do normy EN ISO 12100 wraz z rozwiązaniami szczegółowymi normy EN 691 (tabela F20). W odniesieniu do pozostałych maszyn do obróbki drewna (przenośnych i ręcznych) postępowanie jest identyczne, jak w przypadku ogólnym dla maszyn, czyli w odniesieniu do normy EN ISO 12100.
Należy przy tym uwzględnić podstawowe (dla wszystkich maszyn), a także dodatkowe środki bezpieczeństwa możliwe do podjęcia w związku z koniecznością spełnienia dodatkowych zasadniczych wymagań bezpieczeństwa określonych w dyrektywie 42/2006/WE w stosunku maszyn do obróbki drewna (tabela F21) oraz ewentualnie w stosunku do maszyn ręcznych (tabela F22).
F19 Lista kryteriów zgodności maszyn do obróbki drewna do doboru norm zharmonizowanych
|
Maszyna do obróbki drewna |
|||
|
o stacjonarna |
o przewoźna |
o przenośna |
o ręczna |
|
Narzędzie tnące |
|||
|
o piła tarczowa |
o piła taśmowa |
o wał nożowy/ głowica nożowa/ frez walcowy |
o wiertło/ frez czołowy |
|
Obróbka |
|||
|
o przeciwbieżna |
o współbieżna |
o wzdłużna |
o poprzeczna |
|
Ruch roboczy |
|||
|
o narzędzia tnącego |
o materiału obrabianego |
||
|
Posuw |
|||
|
o zmechanizowany |
o ręczny |
||
|
Ruch posuwowy |
|||
|
o materiału |
o stołu |
o uchwytu wraz z materiałem |
o zespołu narzędzia tnącego |
|
Podawanie |
|||
|
o zmechanizowane |
o ręczne |
||
|
Umiejscowienie narzędzi tnących w maszynie |
|||
|
o narzędzie pracujące w płaszczyźnie poziomej/ na wrzecionie pionowym |
o narzędzie pracujące w płaszczyźnie pionowej/ na wrzecionie poziomym |
o górno wrzecionowe |
o dolno wrzecionowe |
|
Liczba narzędzi tnących |
|||
|
o pojedyncze |
o kilka tego samego typu obok na tym samym wrzecionie |
o kilka tego samego typu na różnych wrzecionach w tej samej strefie skrawania |
o kilka różnych typów w tej samej strefie skrawania |
F20 Powiązanie doboru środków bezpieczeństwa wg EN ISO 12100 oraz wymagań z normy EN 691 dla stacjonarnych i przewoźnych maszyn do obróbki drewna, do których nie opracowano norm typu C
|
L.p. |
EN ISO 12100:2010 |
PN-EN 691-1 |
|
§ Środki bezpieczne same w sobie |
||
|
1. |
6.2.2.2 Aspekty fizyczne |
§ Tools and tool holders according to EN 847-1, 2 and 3. |
|
2. |
6.2.2 Uwzględnianie czynników geometrycznych i aspektów fizycznych |
§ When designing machinery, the information and technical measures to control noise at source given in EN ISO 11688-1:2009 and EN ISO 11688-2:2002 shall be taken into account. |
|
3. |
6.2.3 Uwzględnianie ogólnej wiedzy technicznej w projektowaniu maszyn 6.2.4 Dobór odpowiedniej techniki |
§ Except for boring tools, that part of the tool which is not involved in machining shall be enclosed by a capture device § For machines fitted with hydraulic equipment the requirements of EN ISO 4413:2010 apply. |
|
4. |
6.2.7 Postanowienia dotyczące podatności do obsługi |
§ Where lighting is required as determined by reference to EN 1837:1999+A1:2009, it shall be provided in accordance with the requirements of EN 60204-1:2006+A1:2009. |
|
5. |
6.2.9 Zagrożenia elektryczne |
§ The protection against electric shock due to indirect contact should be ensured by automatic isolation of the electrical power supply of the machine by the operation of a protective device installed by the user in the line powering the machine § The degree of protection of all electric components outside of enclosure(s) and the enclosure(s) for electrical § Components itself/themselves shall be at least IP 54 § If the machine is fitted with hoses for chip and dust extraction the hoses shall be able to lead charge to earth potential |
|
6. |
6.2.10 Zagrożenia wynikające ze stosowania wyposażenia pneumatycznego i hydraulicznego |
§ Machinery fitted with hydraulic equipment according EN ISO 4413:2010 |
|
7. |
6.2.11 Stosowanie w systemach sterowania rozwiązań konstrukcyjnych bezpiecznych samych w sobie |
§ The machine shall have sufficient immunity to electromagnetic disturbances to enable it to operate correctly in accordance with EN 61439-1:2011, EN 50370-1:2005 and EN 50370-2:2003. § NOTE Machines which incorporate CE-marked electrical components and where such components and cabling are § installed in accordance with their respective manufacturers instructions, are generally considered to be protected against external electromagnetic disturbances. |
|
8. |
6.2.11.8 Zasady dotyczące sterowania ręcznego |
§ All hand-operated control actuators shall be positioned ≥600 mm and ≤ 1.800 mm above floor level and at a distance not exceeding 700 mm from the related operator's position measured in horizontal direction |
|
§ Techniczne środków ochronne i uzupełniające środki ochronne |
||
|
9. |
6.3 Stosowanie technicznych środków ochronnych i uzupełniających środków ochronnych |
§ To fix stationary machines to a suitable stable structure e.g. floor § Displaceable machines shall have the facility to make them stable during machining (e.g. by providing brakes for the wheels or a device to retract the wheels from the floor). § Machines provided with wheels shall have adequate stability during transportation § Work-piece feeding and guiding devices, e.g. feed roller(s), fences and pushers § enclosures § An automatic brake shall be provided for tool spindles § The braking torque shall not be applied directly to the tool itself or its flange(s), § Fixed guards that are to be demounted by the user shall be § Fitted with fitting elements remaining attached to the machine or to the guard when the guard is removed § Guards § AOPD § Sensitive protective equipment § Means for efficient support and guiding of the work-piece during machining, e.g. tables, § Carriages, feed rollers, work-piece clamping devices, pressure devices, fences § Except for boring tools, that part of the tool which is not involved in machining shall be enclosed by a capture device |
|
10. |
6.3.4.5 Promieniowanie |
§ If the machine is fitted with a laser to indicate the cutting line(s), the laser shall be of category 2, 2M or a lower risk category in accordance with the requirements of EN 60825-1:2007. |
|
11. |
6.3.5.4 Środki do odłączania i rozpraszania energii |
§ Supply disconnecting device § If the machine is fitted with a DC injection braking system, the electrical supply disconnecting device shall be: § a) equipped with a blocking device. It shall only be possible to switch off the electrical supply disconnecting device after manually overriding the blocking device; or § b) not situated on the same side of the machine as the stop control(s). § Hydraulic and pneumatic isolators shall have their function, location and operational position(s) clearly identified, e.g. by a label or a pictogram. The label or pictogram shall be fitted in a position in close proximity to the installed location of the isolator on the machine (also see 6.2). § Where pneumatic supply is only used for clamping, a quick action coupling (see EN ISO 4414:2010) without the means for locking is acceptable only when the isolated machine (or part of machine) is so easy to survey that the disconnected coupling can be at all times under the control of the person making an intervention on the machine. |
|
12. |
6.3.5.5 Postanowienia dotyczące łatwego przenoszenia maszyn i ich ciężkich części z zachowaniem bezpieczeństwa |
§ Where necessary on the machine, work stations and the zones in which control devices, guards and protective devices are located shall be illuminated sufficiently to ensure that all work equipment and materials can be properly seen, and that eye strain is also avoided § Tanks containing hydraulic fluid, compressed air drainers and oilers shall be placed or oriented in such a way that the filler and drain pipes can be easily reached. § Parts of the machine with a mass exceeding 25 kg and which are required to be lifted for normal use with a lifting device shall include the necessary attachments to accommodate the fitting of a lifting device or lugs positioned such as to avoid their overturn or fall or move in an uncontrolled way during transport, assembly, dismantling and scrapping. |
|
13. |
6.3.5.6 Środki bezpiecznego dostępu do maszyn |
§ Parts of the machine with a mass exceeding 25 kg and which are required to be lifted for normal use with a lifting device shall include the necessary attachments to accommodate the fitting of a lifting device or lugs positioned such as to avoid their overturn or fall or move in an uncontrolled way during transport, assembly, dismantling and scrapping. |
F21. Lista propozycji wyboru środków bezpieczeństwa dla maszyn do obróbki drewna
|
Wymaganie według punktu dyrektywy 2006/42/WE |
Bezpieczne rozwiązania konstrukcyjne |
Techniczne lub uzupełniające środki ochronne |
Informowanie pracowników o niewyeliminowanym ryzyku i możliwych metodach ochrony podczas użytkowania maszyny |
|
2.3 a) bezpieczne umieszczanie w maszynie przedmiotu obrabianego |
o automatyczne podawanie materiału o zabudowana konstrukcja maszyny uniemożliwiająca kontakt operatora z ruchomymi elementami posuwowymi o stół stały lub ruchomy o odpowiednich rozmiarach dostosowanych do obrabianego materiału zapewniających stateczne podparcie o elementy maszyny w pobliżu miejsca umieszczania przedmiotu obrabianego gładkie bez wystających lub ostrych krawędzi o inne …. |
o osłony tunelowe – zwiększające odległość od ruchomych elementów posuwowych o odpowiednie urządzenie do mocowania przedmiotów obrabianych nie posiadających żadnej płaskiej powierzchni o inne ….
|
o oznakowanie ostrzegawcze na maszynie o opis lub piktogramy pokazujące sposób postępowania przy umieszczaniu w maszynie przedmiotu obrabianego o informacje w instrukcji dla użytkownika o ryzyku związanym z umieszczaniem w maszynie przedmiotu obrabianego i możliwych metodach ochrony podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.3 a) bezpieczne prowadzenie przedmiotu obrabianego |
o automatyczne lub zmechanizowane prowadzenie materiału o mechaniczne dociskacze przedmiotu do stołu przesuwnego o bezpieczne dla operatora pneumatyczne lub hydrauliczne zaciskacze materiału o bezpieczne dla operatora podajniki materiału bez możliwości zaczepienia lub zmiażdżenia palców między segmentami o prowadnica wzdłużna o prowadnica poprzeczna (przykładnica) o inne …. |
o dostawny mechanizm posuwowy o przyrząd/uchwyt technologiczny materiału o popychacz/ dociskacz ręczny o inne …. |
o oznakowanie informacyjne i ostrzegawcze na maszynie o informacje w instrukcji dla użytkownika o ryzyku związanym z umieszczaniem w maszynie przedmiotu obrabianego i możliwych metodach ochrony podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.3 a) zapewnienie stateczności stołu maszyny podczas pracy |
o ciężar i wymiary maszyny zapewniające jej stateczność bez konieczności mocowania o posadowienie maszyny i przymocowanie jej do podłoża o przymocowanie maszyny przenośnej na stałe do statecznego stołu (przymocowanego do podłoża) o dodatkowe podparcie przedłużenia stołu o inne …. |
o hamulce kół maszyny przewoźnej o zabezpieczenie przed wysunięciem stołu przesuwnego o inne …. |
o opis lub piktogramy pokazujące właściwy sposób zapewnienia stateczności o informacje w instrukcji dla użytkownika o ryzyku związanym z niestatecznością maszyny i o możliwych metodach sprawdzania i zapewnienia stateczności podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.3 a) zapewnienie nieutrudnionego przesuwania przedmiotu obrabianego w przypadku ręcznego posuwu |
o płaska i gładka powierzchnia stołu o rolki stołu o prowadnice wzdłużne o prowadnica poprzeczna (przykładnica) o stół przesuwny o inne …. |
o przyrząd/uchwyt technologiczny materiału o inne …. |
o informacje w instrukcji dla użytkownika o metodach zapewnienia nieutrudnionego przesuwania przedmiotu obrabianego o inne …. |
|
2.3 b) wyeliminowanie możliwości odrzutu przedmiotu obrabianego albo jego części z maszyny lub, gdy to niemożliwe - ograniczenia ryzyka związanego z odrzutem |
o ruch posuwisto-zwrotny narzędzia (np. jak w pilarkach ramowych) o pionowy kierunek sił skrawania (jak np. w pilarce taśmowej stolarskiej) o zamocowanie obrabianego materiału w maszynie (uchwyty, zaciskacze) o automatyzacja lub mechanizacja podawania i posuwu materiału o uniemożliwienie lub utrudnienie wejścia do strefy zagrożenia przez ukształtowanie maszyny o dodatkowe podparcie obrabianego przedmiotu o rozmiarach większych od stołu, wiotkiego lub długiego o stosowanie narzędzi tnących do posuwu ręcznego (wg EN 847-1) o inne …. |
o klin rozszczepiający o zapadki przeciwodrzutowe o kurtyny chroniące przed wyrzucaniem drobnych elementów (przesłaniające otwór podawczy i/lub odbiorczy) o inne urządzenie przeciwodrzutowe o uniemożliwienie lub utrudnienie wejścia do strefy zagrożenia przez bariery lub ogrodzenia o ograniczenie strefy zagrożenia przez ograniczniki ruchu przedmiotu obrabianego mocowane na stole lub przedłużeniach stołu maszyny o ograniczenie strefy zagrożenia przez bariery, ogrodzenia lub usytuowanie maszyny przy ślepej ścianie pomieszczenia o inne …. |
o oznakowanie ostrzegawcze na maszynie ¾ informacje dotyczące doboru warunków skrawania (narzędzia i parametrów obróbki) ¾ informacje o ryzyku odrzutu, strefie niebezpiecznej i zasadach bezpieczeństwa postępowania ¾ informacje o zabronionych sposobach postępowania (obróbka drewna z rozbiórki, stosowanie zużytych narzędzi, stanie na wprost linii cięcia, rozpoczynanie obróbki przed osiągnięciem pełnej prędkości lub kontynuowanie obróbki po wyłączeniu napędu) ¾ tabliczka doboru prędkości skrawania na maszynie ¾ inne …. |
|
2.3 c) wyposażenie maszyny w automatyczny hamulec zatrzymujący narzędzie w odpowiednio krótkim czasie, jeżeli istnieje ryzyko kontaktu z poruszającym się narzędziem po wyłączeniu maszyny |
o automatyzacja lub mechanizacja maszyny o zabudowana konstrukcja maszyny uniemożliwiająca kontakt operatora z narzędziem o niewielki moment bezwładności elementów ruchomych – brak potrzeby hamulca o inne …. |
o osłona lub inne zabezpieczenie przed dostępem do narzędzia tnącego o zastosowanie automatycznego hamulca o inne …. |
¾ informacje o ryzyku związanym z kontaktem z poruszającym się narzędziem po wyłączeniu maszyny, strefie niebezpiecznej i zasadach bezpieczeństwa postępowania ¾ informacje o zabronionych sposobach postępowania oraz metodach sprawdzania poprawności działania hamulca (oraz osłon i innych zabezpieczeń przed dostępem) ¾ inne …. |
|
2.3 d) wyeliminowanie lub zmniejszenia ryzyka przypadkowych obrażeń związanych z narzędziem wbudowanym w maszynę nie jest w pełni zautomatyzowaną |
o stosowanie narzędzi tnących zgodnych z wymaganiami dla narzędzi do posuwu ręcznego (wg PN-EN 847-1) o stół przesuwny z dociskaczami o inne …. |
o osłona narzędzia tnącego o urządzenie ochronne inne niż osłona o przyrząd/uchwyt technologiczny materiału o dostawny mechanizm posuwowy o dociskacze lub popychacze ręczne o inne …. |
o oznakowanie ostrzegawcze strefy niebezpiecznej (narzędzia tnącego, osłony narzędzia) o informacje o ryzyku związanym z narzędziem i sposobach bezpiecznego postępowania o inne …. |
F22. Lista propozycji wyboru środków bezpieczeństwa dla maszyn do obróbki drewna przenośnych trzymanych w ręku lub prowadzonych ręcznie
|
Wymaganie według punktu dyrektywy 2006/42/WE |
Bezpieczne rozwiązania konstrukcyjne |
Techniczne lub uzupełniające środki ochronne |
Informowanie pracowników o niewyeliminowanym ryzyku i możliwych metodach ochrony podczas użytkowania maszyny |
|
2.2.1 zapewnienie stateczności maszyny podczas użytkowania
|
o duża powierzchnia podpierająca o odpowiednie, wygodne uchwyty maszyny o wsporniki o właściwych wymiarach i właściwie rozmieszczone o dobre wyważenie maszyny o inne …. |
o stosowanie balanserów do podwieszania przewodu zasilającego maszyny ręcznej o ograniczniki głębokości obróbki o cyrkle, wzorniki, szablony do obróbki po okręgu, krzywoliniowej lub określonego kształtu o inne ….
|
o informacje w instrukcji dla użytkownika o ryzyku związanym z niestatecznością i możliwych metodach zapewnienia stateczności podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.2.1 rozmieszczenie elementów sterowniczych do uruchamiania i zatrzymywania maszyny w sposób umożliwiający operatorowi posługiwanie się nimi bez zwalniania uchwytów |
o rozmieszczenie elementów sterowniczych do uruchamiania i zatrzymywania maszyny zgodnie z wymaganiem o wyposażenie maszyny w niezależne urządzenie sterownicze przy zapewnieniu bezpieczeństwa posługiwania się maszyną w inny sposób |
¾ |
o oznakowanie elementów sterowniczych, gdy nie jest to jednoznaczne o |
|
2.2.1 nie stwarzanie ryzyka przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania działania maszyny po zwolnieniu uchwytów przez operatora
|
o rozwiązanie układu sterowania uruchamianiem maszyny zgodnego z wymaganiem
|
o inne …. |
¾ informacje w instrukcji dla użytkownika o ewentualnym niewyeliminowanym ryzyku resztkowym i zasadach bezpieczeństwa postępowania o inne …. |
|
2.2.1 możliwość wzrokowej obserwacji strefy skrawania narzędzia tnącego,
|
o kształt i wymiary maszyny zapewniające możliwość bezpośredniej wzrokowej obserwacji strefy skrawania o zainstalowane w maszynie oświetlenie strefy skrawania o laserowy wskaźnik linii cięcia o inne …. |
o ażurowe wsporniki, stopki lub powierzchnie podpierające o przeźroczyste osłony strefy skrawania o inne …. |
o informacje w instrukcji dla użytkownika o zasadach bezpieczeństwa postępowania podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.2.1 nieskomplikowane uruchamianie i zatrzymywanie maszyny przez odpowiednio zaprojektowane i wykonane uchwyty maszyn |
o zaprojektowanie i wykonanie uchwytów maszyny zgodnie z wymaganiem
|
¾ |
o informacje w instrukcji dla użytkownika o o zasadach bezpieczeństwa postępowania podczas użytkowania maszyny o inne …. |
|
2.2.1.1 informacje w instrukcji dla użytkownika o całkowitej wartości drgań przenoszonych przez przenośne maszyny trzymane w ręku lub prowadzone ręcznie, działających na układ dłoń/ramię |
¾ |
¾ |
o oznakowanie ostrzegawcze na maszynie o informacje w instrukcji dla użytkownika o całkowitej wartości drgań przenoszonych przez przenośne maszyny trzymane w ręku lub prowadzone ręcznie, działających na układ dłoń/ramię jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2 o stwierdzenie w instrukcji, że wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2 |