1          Aspekty dodatkowe dotyczące doboru środków redukcji ryzyka w obrabiarkach do drewna

Sposób postępowania podczas doboru właściwych środków zapewniających wymagana redukcję ryzyka jest w przypadku używanych maszyn do obróbki drewna analogiczny, jak dla wszystkich maszyn, a więc obowiązują zasady dotyczące podejmowanych działań określone w normie EN-ISO 12100:2010. W ww. normie opisane są działania nakierowane na redukcję ryzyka podejmowane w ściśle określonej kolejności na etapie produkowania maszyny, a następnie na etapie jej użytkowania. Są to na etapie na etapie użytkowania maszyny następujące działania:

-          zastosowanie dodatkowych technicznych środków ochronnych (po zainstalowaniu maszyny na stanowisku pracy),

-          podejmowanie działań organizacyjnych (środki proceduralne),

-          stosowanie środków ochrony indywidualnej,

-          szkolenia stanowiskowe i informowanie operatorów o ryzyku zawodowym oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (m.in. w instrukcjach stanowiskowych, technologicznych itp. )

A więc nie wymieniono tu działań technicznych podejmowanych bezpośrednio w stosunku do użytkowanej maszyny, gdyż przez dodatkowe techniczne środki ochronne rozumiane są zwykle środki techniczne podejmowane przez użytkownika na stanowisku pracy. Środki te wynikają z przepisów prawnych, oceny ryzyka lub są wymienione przez producenta maszyny w instrukcji dla użytkownika – mogą one obejmować np. przyłączenie maszyny do obróbki drewna do instalacji odciągowej wiórów i pyłów, zastosowanie dodatkowych ekranów, oświetlenia, oznakowania itp.

Należy jednak pamiętać, że maszyny użytkowane podlegają kontrolom zgodności z minimalnymi wymaganiami bezpieczeństwa wynikającymi z rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) oraz innymi wymaganiami określonymi w polskich przepisach, odnoszącymi się do tych maszyn, w tym zwłaszcza w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna. (Dz.U. 2000 nr 36 poz. 409).

W przypadku stwierdzenia niezgodności i związanego z tym ryzyka wymagającego podjęcia środków w celu jego ograniczenia, stosowane są taki rozwiązania, które nie powodują modyfikacji maszyny, a zatem spośród rozwiązań określonych w triadzie bezpieczeństwa, będą miały zastosowanie zwłaszcza techniczne środki ochronne, które w ramach dostosowania po kontroli wstępnej trzeba uzupełnić lub naprawić, a w ramach kontroli okresowych – sprawdzać i ewentualnie naprawiać.

Uzupełnieniem do technicznych środków ochronnych są środki organizacyjne, w tym zwłaszcza informacje w instrukcjach dla użytkownika maszyny, w instrukcjach stanowiskowych oraz szkolenia, zwłaszcza instruktaż stanowiskowy, który powinien obejmować nie tylko zasady bezpieczeństwa obsługi maszyny podczas normalnej obróbki, lecz wszelkie czynności obsługowe wykonywane przez operatora, jak np.:

-          nastawianie osłon i regulacja innych elementów nastawnych maszyny (stołów, prowadnic, przykładnic itp.),

-          właściwe ustawianie regulowanych parametrów obróbki (prędkości skrawania, prędkości posuwu, głębokości skrawania)

-          wymiana narzędzi tnących,

-          zabezpieczanie maszyny przed przypadkowym uruchomieniem,

-          procedury czyszczenia i konserwacji w zakresie obowiązków operatora,

-          stosowanie wyposażenia wymiennego, dostawnego zespołu posuwowego, uchwytów technologicznych, przedłużeń stołu itp.,

-          stosowanie wyposażenia pomocniczego – popychaczy i dociskaczy ręcznych,

-          postępowanie przy typowych oraz nietypowych trybach pracy maszyny,

-          sprawdzanie poprawności działania istotnych dla bezpieczeństwa elementów maszyny.

W rezultacie użytkownik maszyny do obróbki drewna ma do dyspozycji:

-          tabelę doboru środków bezpieczeństwa opracowaną dla wszystkich maszyn – na podstawie rozporządzeń w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, oraz

-          tabelę doboru środków bezpieczeństwa opracowaną na podstawie rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna.

Dobór środków bezpieczeństwa dla używanych maszyn do obróbki drewna jest dokonywany na podstawie stwierdzonych niezgodności z wymaganiami przepisów wymienionych w części opisowej, a użytkownik może wybrać najbardziej odpowiednie w jego przypadku środki bezpieczeństwa spośród zaproponowanych w tabelach doboru środków bezpieczeństwa. Po wyborze i zastosowaniu środków, użytkownik zwłaszcza, jeśli nie spełnił wprost wymagania z którejś z tabel, może ocenić ryzyko w celu upewnienia się, że podjęte środki są wystarczające.