Zestawienie wymagań dla poszczególnych klas lasera (na podstawie [PN-EN 60825-1:2010]

Klasa	1	1M	2	2M	3R	3B	4
Opis	bezpieczny w możliwych do przewidzenia warunkach	bezpieczny dla nieuzbrojonego oka; może być niebezpieczny, jeśli zastosuje się przyrządy optyczne	bezpieczny w przypadku krótkiego patrzenia w wiązkę; ochronę oka zapewnia odruch awersyjny	bezpieczny w przypadku krótkiego patrzenia w wiązkę; może być niebezpieczny, jeśli zastosuje się urządzenia optyczne	potencjalne zagrożenie przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę	niebezpieczny przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę; wiązka odbita może być niebezpieczna na oczu	niebezpieczny dla oka i skóry przy ekspozycji na wiązkę bezpośrednią i odbitą (nawet w sposób rozproszony); zagrożenie pożarowe
Obudowa ochronna	Wymagana dla każdego urządzenia laserowego. Ogranicza dostęp niezbędny dla zapewnienia funkcjonowania urządzenia
Blokada bezpieczeństwa w obudowie ochronnej	Zaprojektowana, aby zapobiec usunięciu płyty, dopóki wartości dostępnej emisji są poniżej tych wartości dla klasy 3R				Zaprojektowana, aby zapobiec usunięciu płyty, dopóki wartości dostępnej emisji są poniżej tych wartości dla klasy 3B lub 3R dla niektórych urządzeń
Łącznik zdalnej blokady	Nie wymagane					Pozwala na łatwe dodanie zewnętrznej blokady w instalacji laserowej
Resetowanie ręczne	Nie wymagane						Wymagane resetowanie ręczne, gdy nastąpi przerwa w zasilaniu lub zadziała łącznik zdalnej blokady
Uruchamianie kluczem	Nie wymagane					Laser nie pracuje, gdy klucz jest usuniety
Urządzenie ostrzegające przed emisją	Nie wymagane				Daje wizualne lub dźwiękowe ostrzeżenie, gdy laser jest włączony lub bateria akumulatorów lasera impulsowego jest ładowana. Dotyczy klasy 3R tylko wtedy, gdy emitowane jest promieniowanie niewidzialne
Tłumik	Nie wymagane					Umożliwia czasowe zablokowanie wiązki
Sterowanie położeniem	Nie wymagane				Sterowania tak są rozmieszczone, że nie ma zagrożenia ekspozycją na GED powyżej klasy 1 i 2 , gdy przeprowadzane są regulacje
Optyka wizyjna	Nie wymagane		Emisja ze wszystkich systemów wizyjnych powinna być poniżej GED dla klasy 1M
Etykieta klasy	Wymagany napis		Wymagane etykiety i napis
Etykieta otworu wyjściowego	Nie wymagana				Wymagana
Etykieta dostępu serwisowego	Nie wymagana	Wymagana odpowiednio do klasy dostępnego promieniowania
Etykieta odłączenia blokady	Wymagana pod pewnymi warunkami, odpowiednio do klasy lasera
Informacja dla użytkownika	Instrukcje obsługi powinny zawierać zalecenia bezpiecznego stosowania. Dodatkowe wymagania dotyczą klasy 1M i 2M
Szkolenie pracowników	niewymagane	zalecane	niewymagane	zalecane	wymagane	wymagane	wymagane
Środki ochrony indywidualnej	niewymagane	niewymagane	niewymagane	niewymagane	mogą być wymagane	wymagane	wymagane
Środki zapobiegawcze	brak	unikać stosowania powiększających lub skupiających przyrządów optycznych	unikać patrzenia w wiązkę	unikać patrzenia w wiązkę oraz stosowania powiększających lub skupiających urządzeń optycznych	zapobiegać patrzeniu w wiązkę	zapobiegać narażeniu oczu na wiązkę bezpośrednią i odbitą	zapobiegać narażeniu oczu i skóry na wiązkę bezpośrednią i odbitą
Stosowanie znaków ostrzegawczych	niewymagane	niewymagane	niewymagane	niewymagane	niewymagane	wymagane	wymagane
Mianowanie inspektora do spraw bezpieczeństwa laserowego	niewymagane	niewymagane	niewymagane	niewymagane	zalecane, gdy emisja promieniowania niewidzialnego	wymagane	wymagane

1 Postępowanie uzupełniające dotyczące maszyn, w których zastosowano lasery

1.1 Identyfikacja zagrożeń

Rodzaj występujących zagrożeń dla zdrowia człowieka przy urządzeniach laserowych zależy od klasy bezpieczeństwa lasera Lasery dzieli się na siedem klas : 1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4, a każdej z klas odpowiada opis umożliwiający jej zidentyfikowanie. Im wyższa klasa lasera, tym większe zagrożenie.

Tabela 3.1. Zagrożenia związane z użytkowaniem urządzeń laserowych

Klasa lasera	Określenie zagrożeń związanych z użytkowaniem
1	Lasery, emitujące promieniowanie widzialne lub niewidzialne uznane za bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych warunkach pracy, także w przypadku patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne
1M	Lasery emitujące promieniowanie widzialne lub niewidzialne, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych warunkach pracy, ale mogą stanowić zagrożenie, jeśli użytkownik wprowadzi elementy optyczne w tor wiązki
2	Lasery emitujące promieniowanie widzialne, gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób zapewniona przez reakcje awersyjne oka. Można się spodziewać, że ta reakcja zapewni odpowiednią ochronę w racjonalnie przewidywalnych warunkach pracy, także w przypadku patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne
2M	Lasery emitujące promieniowanie widzialne, gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób zapewniona przez reakcje awersyjne, włącznie z odruchem mrugania. Jednak patrzenie w wiązkę promieniowania może stanowić zagrożenie, jeśli użytkownik wprowadzi elementy optyczne w tor wiązki
3R	Lasery emitujące promieniowanie widzialne lub niewidzialne potencjalnie zagrażające przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę, jednak z mniejszym ryzykiem niż lasery klasy 3B oraz mniej licznymi wymaganiami dotyczącymi produkcji i środków kontroli przez użytkownika, niż dla laserów klasy 3B
3B	Lasery emitujące promieniowanie widzialne lub niewidzialne zazwyczaj zagrażające przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę. Patrzenie na odbite promieniowanie rozproszone jest zazwyczaj bezpieczne
4	Lasery emitujące promieniowanie widzialne lub niewidzialne zazwyczaj zagrażające przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę, które mogą wytworzyć zagrożenie także przy odbiciach rozpraszających. Mogą powodować obrażenia skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Ich obsługa wymaga szczególnej ostrożności

Poszczególnym klasom lasera odpowiadają określone wymagania odnośnie do stosowania środków ochrony, które powinny być uwzględnione przy ocenie ryzyka. Ocena ryzyka

Ocena ryzyka urządzeń laserowych o różnych klasach:

· W przypadku laserów klasy 1, 1M, 2, 2M i 3R, gdy użytkowane są zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta oraz nie zostały zdemontowane żadne przesłony, można przyjąć, że ryzyko związane z zagrożeniem dla zdrowia spowodowanym promieniowaniem laserowym jest pomijalnie małe, w przypadku maszyn używanych zaleca się okresowe sprawdzanie , zgodnie z listą kontrolną, czy wszystkie wymagania dla danej klasy są nadal spełnione.

· W przypadku laserów klasy 3B i 4 nie można ich stosować bez wcześniej przeprowadzonej oceny ryzyka, z uwzględnieniem zagrożenia promieniowaniem odbitym. Zaleca się okresowe sprawdzanie, zgodnie z listą kontrolną, czy wszystkie wymagania dla danej klasy są nadal spełnione oraz czy nie występuje zagrożenie promieniowaniem odbitym, np. na skutek zmian w procesie technologicznym, czy rodzaju obrabianego materiału.

Część aspektów dotyczących identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka będzie taka sama dla wszystkich urządzeń laserowych, bez względu na ich klasę, a wraz z wyższym stopniem klasy lasera wymagane jest sprawdzenie większej liczby aspektów wpływających na potencjalne zagrożenie.

Proponowana metoda prowadzenia oceny ryzyka opiera się na wypełnieniu listy kontrolnej i na tej podstawie dokonania oceny ryzyka. Jeśli odpowiedź na pytanie w liście kontrolnej jest TAK, wówczas obok podano proponowany stopień potencjalnego ryzyka.

Przyjęto 3 stopniowa klasyfikacje ryzyka: pomijalnie małe, średnie (akceptowalne, ale wskazane jest wprowadzenie działań korygujących) i duże (nieakceptowane, konieczne jest natychmiastowe wprowadzenie działań korygujących.

Jako ryzyko końcowe przyjmuje się największy stwierdzony poziom ryzyka i następnie wprowadza się w życie plan działań ograniczających ryzyko do małego dla poszczególnych niezgodności stwierdzonych w liście kontrolnej.

Jeśli na żadne z pytań listy kontrolnej nie było odpowiedzi NIE, wówczas ryzko przyjmujemy jako małe.

Schemat oceny ryzyka przedstawiono na rys. 3.1.

Rysunek1

Rysunek 3.1. Procedura oceny ryzyka zeiązanego z użytkowaniem urządzeń laserowych.