Sposób postępowania podczas doboru właściwych środków zapewniających wymagana redukcję ryzyka jest w przypadku używanych maszyn do obróbki drewna analogiczny, jak dla wszystkich maszyn, a więc obowiązują zasady dotyczące podejmowanych działań określone w normie EN-ISO 12100:2010. W ww. normie opisane są działania nakierowane na redukcję ryzyka podejmowane w ściśle określonej kolejności na etapie produkowania maszyny, a następnie na etapie jej użytkowania. Na etapie produkowania maszyny są to następujące działania:
– poszukiwanie bezpiecznych rozwiązań konstrukcyjnych,
– stosowanie technicznych środków ochronnych (osłon, urządzeń ochronnych i uzupełniających technicznych środków ochronnych),
– informowanie użytkowników o niewyeliminowanym ryzyku i możliwych metodach ochrony podczas użytkowania maszyny.
Zatem, w przypadku nowoprojektowanych maszyn do obróbki drewna należy szukać odpowiednich rozwiązań w powyższej kolejności. Należy przy tym uwzględnić dodatkowe wymagania zasadnicze określone w dyrektywie 42/2006/WE w stosunku maszyn do obróbki drewna, dotyczące:
– bezpiecznego umieszczania w maszynie i prowadzenia przedmiotu obrabianego,
– zapewnienia stateczności stołu maszyny podczas pracy,
– zapewnienia nieutrudnionego przesuwania przedmiotu obrabianego w przypadku ręcznego posuwu,
– wyeliminowania możliwości odrzutu przedmiotu obrabianego albo jego części z maszyny lub, gdy to niemożliwe - ograniczenia ryzyka związanego z odrzutem,
– wyposażenia maszyny w automatyczny hamulec zatrzymujący narzędzie w odpowiednio krótkim czasie, jeżeli istnieje ryzyko kontaktu z poruszającym się narzędziem po wyłączeniu maszyny,
– wyeliminowania lub zmniejszenia ryzyka przypadkowych obrażeń związanych z narzędziem wbudowanym w maszynę nie jest w pełni zautomatyzowaną,
W przypadku narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym do obróbki drewna należy uwzględnić dodatkowo wymagania dla maszyn przenośnych trzymanych w ręku lub prowadzonych ręcznie, dotyczące:
– zapewnienia stateczności maszyny podczas użytkowania przez odpowiednio dużą powierzchnię podpierającą oraz odpowiednią liczbę uchwytów i wsporników o właściwych wymiarach i właściwie rozmieszczonych,
– rozmieszczenia elementów sterowniczych do uruchamiania i zatrzymywania maszyny w sposób umożliwiający operatorowi posługiwanie się nimi bez zwalniania uchwytów, (z wyjątkiem przypadków, gdy jest to technicznie niemożliwe oraz gdy maszyna jest wyposażona w niezależne urządzenie sterownicze, lecz wówczas bezpieczeństwo posługiwania się maszyną musi być zapewnione w inny sposób),
– nie stwarzania ryzyka przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania działania maszyny po zwolnieniu uchwytów przez operatora, (jeżeli spełnienie tego wymogu nie jest technicznie możliwe, należy zastosować równorzędne środki),
– możliwości wzrokowej obserwacji strefy skrawania narzędzia tnącego,
– nieskomplikowanego uruchamiania i zatrzymywania maszyny przez odpowiednio zaprojektowane i wykonane uchwyty maszyn,
– informacji w instrukcji dla użytkownika o całkowitej wartości drgań przenoszonych przez przenośne maszyny trzymane w ręku lub prowadzone ręcznie, działających na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2 lub stwierdzenie w instrukcji, że wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2 (wartości te muszą być albo faktycznie zmierzone dla danej maszyny albo ustalone na podstawie pomiarów wykonanych dla technicznie porównywalnej maszyny, reprezentatywnej dla maszyny, która będzie produkowana. Należy określić warunki pracy maszyny podczas pomiarów i zastosowane metody pomiaru lub odniesienie do stosowanej normy zharmonizowanej wraz z podaniem niepewności pomiarowej),
W przypadku większości maszyn do obróbki drewna, zwłaszcza stacjonarnych i przewoźnych, lecz również w przypadku przenośnych i ręcznych istnieją opracowane normy zharmonizowane typu C, w których zaproponowano odpowiednie środki bezpieczeństwa i przedstawiono gotowe rozwiązania zapewniające wymaganą redukcję ryzyka. W związku z tym wystarczy zidentyfikować właściwą dla danej maszyny normę i zastosować zaproponowane tam rozwiązania.
Z kolei, w przypadku nietypowej obrabiarki do drewna, jeśli nawet nie opracowano do niej normy zharmonizowanej typu C, można w większości przypadków zastosować takie same lub bardzo podobne do nich rozwiązania zaczerpnięte z norm zharmonizowanych typu C dla innych maszyn o zbliżonej budowie lub funkcji. W tym przypadku należy jednak właściwie określić, które z rozwiązań w normach zharmonizowanych będą odpowiednie w danym przypadku, czyli inaczej mówiąc, niezmiernie ważne jest, jakie kryteria należy zastosować, aby stwierdzić, że dana (nietypowa) maszyna ma zbliżoną budowę lub funkcję do maszyny typowej, dla której opracowano normę typu C, gdyż w przeciwnym razie, zastosowane rozwiązanie może być nieadekwatne lub wręcz niewłaściwe.
Kryteria te powinny obejmować przede wszystkim następujące zagadnienia:
– rodzaj maszyny (stacjonarna, przewoźna, przenośna lub ręczna),
– rodzaj narzędzia tnącego stosowanego w maszynie (np. piła tarczowa, piła taśmowa, frez),
– liczba narzędzi tnących i ich umiejscowienie w maszynie (np. narzędzie pracujące w płaszczyźnie poziomej lub w płaszczyźnie pionowej, górno- lub dolno-wrzecionowe, na wrzecionie pionowym albo wrzecionie poziomym)
– rodzaj obróbki (np. przeciwbieżna, współbieżna, wzdłużna, poprzeczna),
– podawanie (zmechanizowane, ręczne),
– posuw (zmechanizowany, ręczny),
– ruch posuwowy (materiału, stołu lub uchwytu wraz z materiałem, zespołu narzędzia tnącego),
– ruch roboczy (narzędzia tnącego, materiału obrabianego).
Kolejnym działaniem powinno być wyszukanie w zbiorze norm zharmonizowanych typu C dla maszyn do obróbki drewna normy (lub norm) o zgodności z nietypową obrabiarką w maksymalnej liczbie powyższych kryteriów. Po odszukaniu takiej normy (lub norm) należy sprawdzić, czy zaproponowane w normie zharmonizowanej lub podobne rozwiązanie da się zastosować w nietypowej maszynie i czy będzie ono spełniało prawidłowo swoje funkcje. Jeśli tak, to na tym można zakończyć wybór środka bezpieczeństwa zapewniającego wymaganą redukcję ryzyka.
Jeśli z jakichś względów właściwego rozwiązania (normy typu C dla podobnej maszyny) na ma lub nie można go zastosować w nietypowej maszynie, wówczas można spróbować zastosować inne rozwiązania. W tym przypadku można posłużyć się przykładami zaczerpniętymi z normy EN ISO 12100, a w przypadku maszyn stacjonarnych i przewoźnych z normy EN ISO 12100 wraz z normą EN 691 uszczegółowiającą te rozwiązania w stosunku do maszyn do obróbki drewna.
W obu przypadkach, tzn. po zaadoptowaniu gotowego rozwiązania z normy zharmonizowanej typu C oraz w przypadku zastosowania innego rozwiązania (środka bezpieczeństwa) należy sprawdzić, czy umożliwiają one właściwe spełnienie wymaganych funkcji zapewniających wymaganą redukcję ryzyka.
Zastosowane środki bezpieczeństwa można segregować zgodnie z triadą bezpieczeństwa, a ocena ryzyka powinna być przeprowadzana etapowo, jak zaproponowano w części ogólnej – dla wszystkich maszyn.